Çatı Kiremit Sistemleri

Anadolu’da Frigyalılar döneminden beri görülen ve üretilen kiremit formlarından biri olma özelliğine sahip olan Alaturka Kiremit (Osmanlı Kiremiti) mimarideki faydaları nedeniyle özellikle tarihi süreç içerisinde Osmanlı mimarisine damgasını vurmuştur.

Ülkemizde yaygın şekilde kullanılan ve kil esaslı çatı kaplama malzemesi olan kiremit, Osmanlı döneminde 17.yy sonlarında Ankara evlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Ana maddesinde kil olması ve kolay bulunması nedeniyle çok yaygın bir kullanım alanına sahiptir.

Yapılarında nostaljiyi hissetmek isteyenler için günümüzde hala ideal bir seçenektir. Kiremitin nostaljik görüntüsü ve her türlü çatıya uygulanabilen kenetsiz şekli ile mimaride ayrı bir yeri var. Alaturka kiremitleri aynı zamanda tüm kiremit tiplerinin içinde en iyi su tahliyesi sağlama özelliğine sahiptir.

Marsilya tipi kiremitler 19. yüzyılın ikinci yarısında Marsilya’dan ithal edilmiş ve sonradan ülkemizde de üretimi yapılmaya başlanmıştır. Daha çok resmi binalarda kullanılmıştır. Geniş boyutu, kiremit altı kaplaması yerine latalar üzerine dizilebilmesi, geçme sistemiyle sızdırmazlığının azlığı gibi nedenlerle modern yapılarda giderek daha çok benimsenmiştir.

Her ne kadar kiremitler iç içe girdiğinde koniklikten dolayı kayma önlenirse de mahya ve örtü kiremitlerinin rüzgarla savrulmaması için ağırlık olmak üzere yer yer taşlar dizilir. Bazı yörelerde ise mahya kiremitleri kireç harçla yerlerine tutturulur. Restorasyonda buna alternatif olmak üzere alt sıra kiremitlerini kiremit altı tahtasına, üst sıra kiremitlerin ise kiremit altı tahtası üzerine eğime göre çakılan kadronlara çivi ile çakılması veya sadece bakır telle bağlanması önerilebilir. Ancak bu durumda kiremitlerin delikli olarak yapılması gerekmektedir. Telle bağlama yöntemi uygulandığında kiremit altı tahtasının üzerine döşenen yalıtım tabakasının çivilerle sık sık zedelenmemesi için, kiremitler meyil doğrultusunda uzanan tellere bağlanır. Bu teller bakırdan olup 10 numara kalınlığında iki kat telin birbirine sarılmasıyla hazırlanmış ve 15 cm’de bir gözler bırakılmıştır. İşte bu gözlere iki yandaki kiremitler telle bağlanırlar.

Japonya’da kiremitlerin oynamasını önlemek üzere çamur harç kullanılmaktadır. Başka yörelerde kireç harç üzerine döşendiği de izlenir. Ancak bizim kiremitlerimiz ince olduğundan üzerine basılmaz. Çatının herhangi bir nedenle onarılması gerektiğinde, yürümek için kiremitler kaldırılarak yol açılır. Bu gibi durumlarda kiremit altına konulan harç bu işlemi zorlaştıracak ve engelleyecektir. Bu yüzden kiremitlerin harçla tutturulmaması daha doğru bir yoldur.

Kiremitlerin aralıklı latalar üzerine döşenmesi çok iyi bir havalandırma sağladığı gibi, akıntıların nerede olduğu bulmak ve onarmakta kolaydır. Bu tür bir çatının su geçirmezliği tümüyle kiremitlere bağlıdır. Kiremitlerin oynaması halinde akıntı kaçınılmazdır.